Het goede in emotionele reacties - omarm weerstand tegen verandering

Foto door Go Montgenevre

Verandering hoort bij het leven. Het is iets wat ontstaat, iets waar we allemaal op onze eigen manier mee omgaan. En toch... zodra mensen op hun eigen manier reageren op verandering, noemen we het vaak “weerstand”. Dat woord voelt zwaarder dan nodig. Alsof er iets mis is. Maar wat gebeurt er als je echt luistert? Dan voelt dat oordeel vaak niet eerlijk.

In gesprekken over verandering valt het me steeds weer op hoe snel het onderwerp “weerstand” op tafel ligt. Alsof het een probleem is dat opgelost moet worden. Een blokkade die je moet doorbreken. Maar wat als we daarmee iets belangrijks over het hoofd zien? Wat als die weerstand geen tegenwerking is, maar een signaal? Een verhaal dat gehoord wil worden?

In trainingen en workshops stel ik vaak de vraag: waar komt die zogenaamde weerstand eigenlijk vandaan? De antwoorden gaan dan al snel over emoties, onzekerheid, ongemak. En dat klopt. Maar wat we zelden echt onderzoeken, is wat daaronder zit. Want juist die emoties laten vaak zien: mensen geven om wat er gebeurt. Er staat iets op het spel dat voor hen belangrijk is.

De comfortzone als comfortabele habitat

Denk eens aan je eigen dag. Hoeveel van wat je doet gaat eigenlijk op de automatische piloot? Best veel waarschijnlijk. En dat is ook logisch. Onderzoek laat zien dat 95% van ons gedrag gewoonte is. En dat is maar goed ook — anders zou je dag al moe maken nog voor ‘ie begonnen is.

Ik merkte het zelf afgelopen winter, toen ik ging snowboarden. Na een paar dagen soepel afdalen, nam ik een privéles. En ineens moest ik bewust gaan nadenken over mijn houding en techniek. De piste voelde opeens vreemd. Mijn vertrouwen wankelde. Ik merkte hoe ongemakkelijk het was om weer beginner te zijn.

En dat is precies wat de comfortzone doet: het is die plek waar alles vertrouwd voelt. Waar je weet waar je aan toe bent. Geen wonder dat we daaraan vasthouden. Maar zodra we echte verandering willen, in onszelf of in organisaties, dan moet die comfortzone een beetje opgeschud worden.

Wanneer comfort wordt uitgedaagd, worden overlevingsinstincten wakker

Zodra we uit onze comfortzone stappen, gebeurt er iets instinctiefs. Ons lichaam ervaart gevaar en reageert met vechten, vluchten of bevriezen. In bedrijven noemen we dat dan: “weerstand tegen verandering”, of “iemand neemt geen verantwoordelijkheid”. Maar eigenlijk zijn het overlevingsstrategieën. En ze zijn ontzettend menselijk.

Het gaat vaak niet eens om de verandering zelf, maar om wat die verandering doet met het bekende, het vertrouwde. De vraag is dan ook niet alleen wat er verandert, maar ook: wie daagt eigenlijk die comfortzone uit?

Van oordeel naar nieuwsgierigheid

Echte verandering begint vaak niet bij degene die terugdeinst, maar bij degene die de beweging inzet. Degene die het bekende opschudt. Die het lef heeft om iets anders te proberen. Vaak zijn dat ook de mensen die als eerste “weerstand” signaleren. Maar misschien ligt daar juist ook hun kans: om anderen mee te nemen.

Wat als we weerstand niet zien als ‘tegenwerken’, maar als uitnodiging? Om stil te staan. Om écht te luisteren. Om te onderzoeken wat mensen belangrijk vinden. Wat als we die ‘weerstand’ niet hoeven op te lossen, maar gewoon mogen verkennen, met nieuwsgierigheid en zonder oordeel?

Dan wordt verandering niet iets wat je doordrukt, maar iets wat ontstaat — samen. Een proces waarin mensen zich gezien en gehoord voelen. En precies daar begint, als je het mij vraagt, echte verandering.

Wil je meer weten over hoe je 'weerstand' kunt veranderen in een kracht voor diepgaande verandering?